Năm 2016 Elsevier Ireland Ltd thay mặt cho Hiệp hội điều tra da liễu Nhật Bản đã nghiên cứu tổng hợp các yếu tố môi trường tác động đến quá trình lão hóa da, các yếu tố chính gồm:
- Tác động của tia cực tím (tia UV)
- Hút thuốc và uống rượu
- Tiếp xúc mãn tính với nhiệt độ cao và thấp
- Dinh dưỡng không cân đối
- Stress
- Thiếu ngủ
- Môi trường ô nhiễm
1. Bức xạ năng lượng mặt trời
Ánh sáng mặt trời, hay quang phổ mặt trời bao gồm các tia điện từ có bước sóng khác nhau, từ bước sóng ngắn, năng lượng cao, tia bức xạ cực tím (UVR) tới ánh sáng nhìn thấy (VL) và bước sóng dài, năng lượng thấp, tia bức xạ hồng ngoại (IRR).
- Tia cực tím chiếm 5% tổng quang phổ mặt trời và được chia thành ba nhóm, theo thứ tự bước sóng ngắn nhất đến dài nhất;
- UVC (100– 280 nm) không tiếp cận với da, vì nó được lọc bằng khí quyển ozon
- UVB (280–315 nm), UVA (315–400 nm) hầu hết các bức xạ UV xuyên qua da.
- Ánh sáng nhìn thấy (400–740 nm) chiếm 50% tổng năng lượng mặt trời quang phổ.
- Bức xạ hồng ngoại (IRR) chiếm 45% còn lại. IRR được chia thành ba nhóm theo bước sóng;
- IRA (740–1400 nm) chiếm 30%
- IRB (1400–3000 nm) và IRC (3000 nm – 1 mm). IRB không thâm nhập sâu vào da
UVR, VL và IRR có mặt với số lượng khác nhau, có các giá trị năng lượng khác nhau và thâm nhập vào các cấp độ da khác nhau .
- Bức xạ UVB, là bức xạ năng lượng lớn nhất nhưng chỉ xuyên qua các lớp da bề mặt, xuống đến lớp đáy của biểu bì.
- Tia UVA bức xạ ít năng lượng hơn, nhưng hiện diện với lượng lớn hơn, có thể thâm nhập sâu hơn vào da đến lớp hạ bì (UVA1).
- VL thấm sâu vào da và khoảng 20% đạt đến lớp hạ bì.
- Cuối cùng, 65% IRA đến lớp hạ bì và 10% phần dưới biểu bì.
Bức xạ của tia cực tím
Vai trò của bức xạ tia cực tím (UV) trong quá trình lão hóa da: Việc chụp ảnh ảnh hưởng đến cả ba ngăn của da tức là biểu bì, hạ bì và hạ bì, nhưng bằng chứng cho thấy việc sử dụng kem chống nắng thường xuyên có thể làm giảm ảnh hưởng đó.
Ánh sáng nhìn thấy và hồng ngoại
Ánh sáng nhìn thấy (400–740 nm) và bức xạ IR từ lâu đã được coi là tác động tối thiểu đến da, ngoại trừ nhiệt cảm giác được cung cấp bởi bức xạ IR. VL và IR lần đầu tiên được báo cáo có gây ra việc sản xuất các enzym phân hủy chất nền như MMP1 và MMP-9, và giảm sản xuất collagen. Tuy nhiên, bôi chất chống oxy hóa tại chỗ có thể ngăn chặn việc sản xuất MMP-1. Tương tự, ROS, MMP-1 và IL1 cũng được báo cáo là gây ra sau khi tiếp xúc với VL và được ngăn ngừa bằng cách sử dụng chống oxy hóa.
Tại mức độ tế bào, cho thấy ánh sáng đỏ (632 và 648 nm) và IRA (850 và 940 nm) không có tác động đến tế bào sừng và tăng sinh tế bào nội mô trong khi ánh sáng xanh (412, 419, 426 nm) giảm tăng sinh và thúc đẩy tế bào sừng biệt hóa.
Mặc dù tác động của UVR đến sắc tố da đã được biết đến trong nhiều thập kỷ, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy VL cũng điều chỉnh sắc tố da. Gần đây hơn, so sánh việc chiếu xạ da lưng của những người tình nguyện khỏe mạnh với liều lượng tăng dần từ VL đến UVA1 cho thấy rằng VL có thể tạo ra sắc tố tồn tại lâu hơn UVA1. Các nghiên cứu này chứng minh rằng cả VL và IRA đều tác động lên da ở liều sinh lý. Chúng gây ra sự suy thoái chất nền da, sửa đổi thành phần lipid của lớp sừng và điều chỉnh làn da sắc tố da.
2. Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm là ô nhiễm môi trường cả trong nhà hoặc ngoài trời bởi bất kỳ tác nhân hóa học, vật lý hoặc sinh học. Các Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) của Hoa Kỳ phân loại chất ô nhiễm thành sáu loại:
Chì (kim loại & chế biến công nghiệp thực vật)
Chất dạng hạt (bồ hóng, khí thải, công nghiệp)
Oxit nitơ (khí thải ô tô)
Oxit lưu huỳnh (nhà máy công nghiệp)
Ozone (mặt đất cấp độ)
Ô nhiễm không khí bao gồm hai loại chất ô nhiễm chính; vật chất hạt (PM), thường được gọi là đến hạt mịn (PM2.5, PM10) hoặc thô và khí (O3, CO2, CO, SO2, NO2) hoặc các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi.
Mối quan hệ giữa ô nhiễm không khí và lão hóa da lần đầu tiên thể hiện trong nghiên cứu SALIA, một nghiên cứu dịch tễ học chỉ ra rằng tiếp xúc với giao thông góp phần vào quá trình lão hóa da.
Các nghiên cứu sâu hơn sau đó được thực hiện ở Trung Quốc, nơi ô nhiễm nông thôn và thành thị đặc biệt hiện tại. Điều này cung cấp thêm bằng chứng dịch tễ học về lão hóa da liên quan đến việc tiếp xúc với nhiên liệu hóa thạch .
Mối tương quan cũng được tìm thấy giữa NO2 và đốm sắc tố hình thành ở phụ nữ trên 50 tuổi ở Đức. Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng mức độ ôzôn có thể liên quan đến sự hình thành nếp nhăn trong mặt. Tiếp xúc thường xuyên với ozone làm cạn kiệt chất chống oxy hóa từ lớp sừng. Ozone cũng làm tăng lipid quá trình peroxy hóa và quá trình oxy hóa protein ở da chuột.
3. Hút thuốc lá
Da của người hút thuốc có đặc điểm là nổi bật nhăn mặt, đặc biệt là xung quanh miệng và môi trên và mắt. Những người nghiện thuốc lá nặng được phát hiện có tăng sắc tố niêm mạc miệng, được gọi là “bệnh hắc tố của người hút thuốc”. Thay đổi sắc tố ở mặt cũng có thể xảy ra, bằng chứng là phụ nữ Nhật Bản hút thuốc có màu da sẫm hơn so với người không hút thuốc. Hút thuốc làm thay đổi màu da và sự rạng rỡ, được chứng minh là cải thiện khi hút thuốc ngừng. Nghiên cứu song song cho thấy hút thuốc lá với tăng nếp nhăn, sự lỏng lẻo của mô và thay đổi sắc tố trong con người. Một lần hít từ điếu thuốc lá chứa hơn 3.800 các chất hóa học độc hại khác nhau, đặc biệt là nicotine, carbon monoxide, hắc ín, formaldehyde, axit cyanhydric, amoniac, thủy ngân, chì và cadimi. Chiết xuất khói thuốc lá làm tăng tổn thương do stress oxy hóa. Ngoài ra, khói thuốc lá thay đổi hoạt động của tế bào hắc tố, sản xuất nhiều melanin hơn trong tế bào hắc tố. Khói thuốc lá và tiếp xúc với tia UVA đã được chứng minh là gây ra sự hình thành nếp nhăn trong vivo. Khói thuốc lá làm thay đổi các quá trình sinh học trong da thúc đẩy quá trình lão hóa da.
4. Dinh dưỡng
Dấu hiệu da như viêm da, đau nhức, rụng tóc và sự suy giảm sắc tố được quan sát thấy trong quá trình thiếu hụt dinh dưỡng nhất định, làm nổi bật mối liên hệ giữa dinh dưỡng và da.
Ngoài ra, các yếu tố chế độ ăn uống và bổ sung dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến quá trình lão hóa da. Chế độ ăn uống giàu chất chống oxy hóa có thể làm chậm quá trình lão hóa, vitamin C có liên quan đến khả năng bị nhăn thấp hơn, trong khi lượng chất béo và carbohydrate cao hơn liên quan đến khả năng xuất hiện nếp nhăn cao hơn.
Một nghiên cứu khác, chế độ ăn nhiều rau, dầu ô liu và các loại đậu dường như bảo vệ chống lại tổn thương da , còn ăn nhiều thịt, bơ sữa và bơ thì ngược lại. Một mối tương quan đáng kể đã được tìm thấy giữa cà phê và điểm sắc tố và nếp nhăn. Tiêu thụ quá nhiều đường được cho là gây ra nếp nhăn, quá trình glycation nội sinh xảy ra khi tiêu thụ sản phẩm đường cùng với protein và lipid. Glycation ngoại sinh xảy ra khi ăn thực phẩm chế biến ở nhiệt độ cao rang, nướng hoặc chiên có thể gây viêm và oxy hóa.
Vitamin, flavonoid, carotenoid và tocopherols đã được được báo cáo là có đặc tính chống oxy hóa và do đó được sử dụng trong bổ sung đường uống với mục đích kéo dài làn da trẻ trung. Chiến lược tốt nhất để đạt được cân bằng ROS / chống oxy hóa thích hợp là tiêu thụ trái cây và rau. Bổ sung là một chiến lược chỉ trong trường hợp sự thiếu hụt. Về vấn đề này, người ta ước tính rằng dinh dưỡng có thể chiếm tới 30% sự hình thành nếp nhăn ở phụ nữ Nhật Bản
5. Các yếu tố khác
Stress: Có bằng chứng lâm sàng cho thấy căng thẳng ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của da nhưng không có bằng chứng trực tiếp cho thấy căng thẳng làm trầm trọng thêm da lão hóa. Căng thẳng tâm lý mãn tính kích thích thần kinh tự chủ hệ thống, Sự kích hoạt kéo dài này có thể dẫn đến rối loạn chức năng miễn dịch mãn tính. Các sản phẩm phụ của các hệ thống này (như cortisol, catecholamine và neuropeptides) có thể có tác động đến hệ thống miễn dịch. Cuối cùng, có một số dữ liệu để chứng minh rằng căng thẳng gây ra suy giảm tính thấm của biểu bì và suy giảm hàng rào gián đoạn và phục hồi
Thiếu ngủ: Tác động của việc thiếu ngủ hiện đã được công nhận là liên quan đến tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh mãn tính như tăng huyết áp, đái tháo đường và béo phì, tim mạch bệnh tật, trầm cảm và thậm chí cả ung thư, và một số bệnh cũng gia tăng nguy cơ tử vong. Ở da, giấc ngủ hạn chế đã được chứng minh là ảnh hưởng đến hình thể (hoặc thẩm mỹ) trên khuôn mặt.. Một nghiên cứu thử nghiệm khác nhận thấy rằng thiếu ngủ ảnh hưởng đến các tính năng liên quan đến mắt, miệng và da. Các nhà điều tra báo cáo đã quan sát thấy việc treo cổ mí mắt, đỏ, sưng mắt, quầng thâm dưới mắt, da nhợt nhạt, nhiều nếp nhăn / đường nhăn và khóe miệng chảy xệ. Một nghiên cứu cắt ngang trên 60 phụ nữ, cho thấy rằng những người ngủ ít hơn 5 giờ mỗi đêm thể hiện nhiều hơn các dấu hiệu lão hóa nội tại,
Ảnh hưởng của nhiệt độ: Nhiệt là một yếu tố môi trường có thể góp phần vào quá trình lão hóa da. Nhiệt độ của da người có thể tăng lên hơn 40 C dưới IRR trực tiếp do chuyển đổi IR thành nhiệt. Sốc nhiệt cấp tính ở da người kích thích sự hình thành mạch máu mới, thu nhận các tế bào viêm và gây tổn thương DNA do oxy hóa. Tiếp xúc với nhiệt góp phần tích tụ chất đàn hồi trong da. Lão hóa da nghiêm trọng đã được quan sát thấy trên cánh tay của thợ làm bánh, có thể do thường xuyên tiếp xúc với lò nóng. Nhiệt là một yếu tố môi trường góp phần vào quá trình lão hóa da, có thể được gọi là lão hóa da do nhiệt.. Không có bằng chứng trong tài liệu về ảnh hưởng của nhiệt độ lạnh đến lão hóa da.
Mỹ phẩm: Việc sử dụng mỹ phẩm ngày càng tăng trong những năm gần đây, chúng khác với các yếu tố môi trường đã đề cập trước đây vì chúng được tự nguyện sử dụng để giảm hoặc ngăn ngừa lão hóa da. Thật vậy, một số các thành phần đã chứng minh khả năng ngăn ngừa hoặc sửa chữa dấu hiệu lão hóa trong các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng. Theo định nghĩa, sử dụng mỹ phẩm cần phải an toàn. Sự an toàn phương pháp tiếp cận có thể được thực hiện trong bốn giai đoạn nghiêm ngặt. Cần lưu ý rằng cái gọi là mỹ phẩm “truyền thống” hoặc mỹ phẩm được sản xuất mà không có các quy tắc nghiêm ngặt như vậy có thể gây hại cho con người da và do đó đóng góp một cách tiêu cực vào lộ trình da
Bức xạ UV, hút thuốc và ô nhiễm là ba yếu tố chính đã được chứng minh là gây lão hóa da, việc sử dụng kem chống nắng hàng ngày là rất hiệu quả để bảo vệ chống lão hóa da do tia UV. Bạn nên bắt đầu sử dụng kem chống nắng hàng ngày sau 25 tuổi.